Fysiotherapie bij paarden

Wat is fysiotherapie?

Ook paarden kunnen net zoals mensen last hebben van een blessure of aandoening. Fysiotherapie kan daarom een uitweg zijn om ervoor te zorgen dat het lichaam weer zo goed mogelijk herstelt, wanneer het paard bijvoorbeeld net een operatie achter de rug heeft of een tijdje overbelast is geweest. Om dit te bereiken, haalt de fysiotherapeut de spierspanning weg uit het lichaam, ofwel het losmaken van de spieren en gewrichten van het paard. De oppervlakkige grote spieren zorgen voor beweging, maar een fysiotherapeut wil ook de meer onderliggende spieren beïnvloeden. Deze spieren zijn kleiner, zitten om de wervelkolom het en bekken en zorgen voor stabiliteit. Deze spieren liggen dieper en kunnen verkrampt raken, wat een blokkade kan veroorzaken in het bewegingsapparaat van het paard. Hierdoor staan de spieren aan een kant van het lichaam, door de blokkade, vaak strakker dan aan de andere kant. Dit zorgt voor scheefheid en een ongelijke belasting van het lichaam.

Een fysiotherapeut beschikt over een heel aantal technieken om de spanning uit de spier te halen, waarbij technieken worden gekozen die passen bij het paard. Fysiotherapie wordt vaak gebruikt als aanvulling op behandelingen van de dierenarts en wordt dan ook vaak in combinatie gegeven met bijvoorbeeld medicijnen, die de dierenarts heeft voorgeschreven. Aan het eind van de behandelserie zal de fysiotherapeut een verslag sturen naar de dierenarts, zodat deze op de hoogte blijft van wat er allemaal met het paard is gebeurd.

Wat zijn de 3 vormen van dierenfysiotherapie?

Een dierenfysiotherapeut beschikt over een groot aantal behandelmogelijkheden die onder te verdelen zijn in de volgende categorieën:

Bewegingstherapie: Zoals de naam het al een beetje verklapt, gaat dit om het verbeteren van de beweging van gewrichten. Maar ook om de kracht en lengte van de spieren te vergroten, het aanleren van juiste bewegingen en stabiliteitstraining.
Massage: Het doel van massage is het verminderen van spierspanning, afdrijven van vocht en het bevorderen van de bloedsomloop.
Fysische therapie: Hieronder vallen behandelingen door middel van warmte, kou, licht, water, magneetveld, elektrotherapie, geluidsgolven.

Vaak wordt een combinatie van bovenstaande behandelmethoden toegepast.

Is mijn paard geschikt voor fysiotherapie?

Ieder paard kan in aanraking komen voor fysiotherapie. Het maakt dat ook niet uit in welke discipline het paard zich bevindt of op welk niveau het paard getraind wordt. Bij sportpaarden is het voornamelijk van belang dat het bewegingsapparaat goed functioneert, zodat ze optimale prestaties kunnen leveren.

Welke delen van het paard worden met fysiotherapie behandeld?

Fysiotherapie focust zich op bewegingsproblemen. Onder het bewegingsapparaat van een paard vallen de spieren, banden, pezen, gewrichten en het zenuwstelsel. Vooral de hals, rug, schouders en het bekken worden behandeld. Een behandeling is dan ook goed toe te passen en effectief bij kreupelheden en bewegingsproblemen. De paardenfysiotherapeut kan advies geven over training en eventuele revalidatie van een paard.

Kun je fysiotherapie ter preventie gebruiken?

Jazeker, een fysiotherapeut kan ook preventief een paard behandelen om hem sterk, soepel en gezond te houden. Paarden zijn van zichzelf erg werklustig en zullen er alles aan doen om aan de vraag van de eigenaar, trainer, ruiter of menner te voldoen. Wanneer er een probleem zit in het lichaam van het paard, dat dit kan verstoren, zal hij dit gaan compenseren. Paarden zijn hier erg goed in, waardoor je niet snel zult merken dat het paard ergens last van heeft. Dit komt roofdieren in het wild het zwakste paard als prooi zien. Maar wanneer een paard gaat compenseren, overbelast een hij een ander deel van zijn lichaam. Dit zal net zolang doorgaan totdat hij een blessure heeft opgelopen. Daarom is het belangrijk het paard ook na te laten kijken ondanks dat er op het eerste oog lijkt alsof er niets aan de hand is. Voorkomen is namelijk altijd beter dan genezen!

Wanneer kun je fysiotherapie gebruiken bij je paard?

Er zijn verschillende oorzaken waardoor de spieren van een paard “vast” komen te zitten, waardoor bewegingsproblemen ontstaan. Deze problemen kunnen opkomen door een te intensieve training, maar ook door rare sprongen in de wei, een verkeerd liggend zadel, vast hebben gelegen in de stal, een kleine blessure, verkeerde houding van de ruiter, enzovoorts.

Een paard kan op verschillende manieren uiten dat hij pijn heeft. Bij de volgende uitingen kun je denken aan een fysiotherapeut:

Bepaalde kreupelheden of onregelmatigheden.
Stijfheid, minder ruime gangen.
Problemen met de nageeflijkheid, aanleuning, stelling of lengtebuiging.
Problemen bij het aangaloperen, met het ondertreden en verzamelen.
Moeite met rechtrichten of kantelen van het hoofd.
Verminderde sportprestaties.
Veel struikelen, moeite met overgangen of halsstrekken.
Rug wegdrukken.
Geen ontspanning, te veel spanning en tegen de hand.Maar een paard kan zijn ongemak ook uiten door gedragsproblemen.
Bokken, steigeren of niet willen lopen.
Weinig energie, lusteloosheid.
Bijten, fel zwiepen met de staart.
Weglopen bij het opstappen, zadelen en singelen.
Tegen de hand (zie bovenste foto voor en onderste foto na behandeling).
Er vandoor gaan tijdens het rijden.
Verzet.

Hoe verloopt het onderzoek?

Voordat de behandeling plaats vindt, zal de fysiotherapeut eerst het paard onderzoeken. Dit begint met een vraaggesprek, ook wel anamnese genoemd. In dit gesprek vraagt de therapeut naar de geschiedenis van het paard, hoe zijn dagelijkse routine eruit ziet, wat de klachten zijn, of er al bepaalde behandelingen plaats hebben gevonden, wat het paard te eten krijgt en welke prestaties je jezelf en het paard ten doel hebt gesteld.

Vervolgens wordt het paard geïnspecteerd. Hierbij wordt er gekeken naar de bouw, bespiering, de gewoontehouding en eventuele andere zaken die opvallen aan het paard.

Daarna wordt er gevoeld of er bepaalde aanwijzingen zijn in het lichaam die voor de fysiotherapeut van belang zijn. Hierbij kun je denken aan warme plekken, gespannen spieren, zwellingen en dergelijke.

Dan vindt er een bewegingsonderzoek plaats, waarbij er wordt gekeken naar het paard in beweging. Afhankelijk van het paard en de situatie kan de therapeut ervoor kiezen om bepaalde onderdelen wel of juist niet te doen. Daarnaast kan er ook worden gekozen om het paard nog even onder het zadel, zodat er kan worden gekeken naar de invloed van het harnachement op het paard.

Tenslotte, wordt er weer gevoeld of de aanwijzingen in het lichaam zijn veranderd na de inspanningen die het paard heeft verricht. Na deze onderzoeken bespreekt de fysiotherapeut de uitkomsten met je en wordt er een behandelplan opgesteld.

Wat is een bewegingsonderzoek?

De naam zegt het eigenlijk al. Een bewegingsonderzoek is een onderzoeken om te kijken hoe het paard beweegt. Dit onderzoek bestaat uit drie onderdelen:

Stap en draf op de rechte lijn op harde ondergrond.
Stap en draf op de volte op harde ondergrond.
Stap, draf en galop op de volte op een zachte ondergrond.

Hoe verloopt de behandeling?

Een fysiotherapeut werkt voornamelijk met een behandelplan, wat betekent dat het paard dierfysiotherapeutisch wordt behandeld, je huiswerk mee krijgt en dat er een trainingsadvies wordt gegeven. Daarnaast zal de therapeut uitleggen hoeveel tijd het uitvoeren van het plan inneemt.

Er zijn verschillende manieren om een paard te behandelen, die we eerder al hebben benoemd: massage, fysische therapie en bewegingstherapie. Bij massage gebruikt de fysiotherapeut verschillende massagetechnieken. Welke worden gekozen, ligt aan welke het beste bij het paard passen met een specifiek doel of probleem.

Bij bewegingstherapie wordt er gebruik gemaakt van zachte mobiliserende technieken. Mobiliseren wil zeggen dat de bewegingsmogelijkheden in de gewrichten wordt vergroot. Hierbij wordt de aandacht gericht op de gewrichten tussen de onderlinge wervels in de wervelkolom. Deze wervels moeten ten opzichte van elkaar goed kunnen bewegen. Naast de manuele technieken, moet het paard ook bepaalde (mobiliserende) oefeningen doen. Deze oefeningen vallen grotendeels onder ‘bodywork’ en ‘stretches’. Deze oefeningen richten zich op het verkrijgen van maximale mobiliteit en spierlengte. Zo wordt het paard gelijk, zowel rechts- als linksom, en laat hij zich makkelijker rechtrichten. Tenslotte heb je fysische therapie. De meeste voorbeelden van fysiotechnische applicaties zijn warmte en kou, die bij de behandeling worden toegepast.

Wanneer heb ik met een goede paardenfysiotherapeut te maken?

Paardenfysiotherapeut is een erkende, beschermde titel. Daarom mag paardenfysiotherapie alleen worden uitgevoerd door therapeuten die de vierjarige hbo-opleiding tot humaan fysiotherapeut en de tweejarige post-hbo-opleiding tot dierenfysiotherapeut hebben gevolgd. Heb je een paardenfysiotherapeut gevonden die hier niet aan voldoet, is het aan te raden om even verder te zoeken.